prof. dr hab. inż. Sylwester Kaliski - biografia

Sylwester Kaliski urodził się 19 grudnia 1925 r. w Toruniu. W czasie II wojny świa­towej przebywał w Niemczech. Udało Mu się jednak stamtąd zbiec i powrócić do To­runia. Pracował w warsztacie tapicerskim. Związał się z ruchem oporu, za co trafił do obozu koncentracyjnego w Potulicach.

W 1945 r. eksternistycznie zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowo-Wodnej Politechniki Gdańskiej. Ukończył je w 1949 r. Był bardzo zdolny i niezwykle pracowity. W indeksie miał pra­wie same piątki, a Jego praca dyplomowa została oceniona bardzo wysoko. Jeszcze jako student trzeciego roku studiów został asystentem i rozpoczął pracę naukowo-ba­dawczą. Prowadzone przez Niego badania odznaczały się wysokim poziomem. Młody uczony otrzymał za nie dwukrotnie nagrodę Polskiej Akademii Nauk im. M. T. Hubera. Dodatkowo ukończył studia na Uniwersy­tecie Warszawskim. Znał trzy języki obce: niemiecki, angielski i rosyjski. W 1951 r. został powołany do wojska i rozpoczął służ­bę w Głównym Kwatermistrzostwie Woj­ska Polskiego. W tym samym roku został skierowany do Wojskowej Akademii Tech­nicznej.

Generał Sylwester Kaliski zrobił w Wojskowej Akademii Technicznej błyskawiczną karie­rę naukową i wojskową. W 1954 r. obronił w WAT pracę doktorską, a w 1956 r. w In­stytucie Podstawowych Problemów Tech­niki PAN pracę habilitacyjną. Tytuł docen­ta otrzymał w 1957 r., profesora nadzwyczajnego w 1958 r. Profesorem zwyczaj­nym został w 1961 r. W roku 1962 został członkiem korespondentem, a w 1969 r. członkiem rzeczywistym Polskiej Akade­mii Nauk.

W 1966 r. został awansowany na stopień gen. brygady, a w 1972 r. na stopień gen. dywizji. W tym samym roku został posłem na Sejm RP. Był nim przez dwie kadencje. Pracował m.in. w Sejmowej Komisji Na­uki i Postępu Technicznego jako jej prze­wodniczący. W grudniu 1974 r. powołano Go na stanowisko ministra nauki, szkol­nictwa wyższego i techniki. Mimo to nie rozstał się z działalnością naukową. Obo­wiązki ministra łączył z obowiązkami dy­rektora stworzonego przez siebie w 1975 r. Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy w Warszawie.

Był człowiekiem niezwykle pracowi­tym i obdarzonym wielkimi zdolnościami. Od 1959 r. zaczął pracować w dziedzinie teorii połączonych pól mechano-elektro-magnetycznych. Badania te fascynowa­ły znawców tematyki swym poziomem: oprócz aspektów naukowych miały duże znaczenie praktyczne. Za prace z teorii pól sprzężonych, które znalazły światowe uznanie, otrzymał swą pierwszą nagrodę państwową. W 1959 r. został redaktorem naczelnym czasopisma, które przyjęło po­tem nazwę „Journal of Technical Physics”.

Prof. Sylwester Kaliski jest twórcą pol­skiej elektronofononiki. Prace nad tą dzie­dziną rozpoczął w 1965 r. W tym czasie istniały w tym zakresie tylko początkowe, wzmiankowe prace. Po raz pierwszy zostały opracowane zasady ciągłego wzmacniania powierzchniowych fal piezopółprzewodnikowych, zasady rezonatorów idealnych oraz generatorów oscylacji spontanicznych na falach powierzchniowych. To odkrycie zostało opatentowane m.in. w USA, Francji i Wielkiej Brytanii. Pod Jego kierunkiem zorganizowano w WAT laboratorium pól sprzężonych gdzie ww. układy zrealizo­wano praktycznie.

Począwszy od 1968 r. zaczął intereso­wać się współdziałaniem silnych, skom­prymowanych pól z materią. W początko­wym okresie rozwijał tematykę wytwarza­nia plazmy za pomocą skoncentrowanych impulsów laserowych. Podjęcie tych badań stało się możliwe dzięki poważnym osią­gnięciom WAT w zakresie rozwoju techniki laserowej. W wyniku intensywnych badań eksperymentalnych, w zorganizowanym przez Niego zespole, w 1973 r. uzyska­no generację neutronów termojądrowych w układzie laser - target, dzięki czemu Polska stała się partnerem w dziedzinie badań termojądrowych dla takich państw jak: ZSRR, USA, Francja, Wielka Bryta­nia, Japonia.

Równolegle rozwijał prace badawcze nad wytwarzaniem plazmy termojądrowej za pomocą urządzeń typu „plasma - focus”, jak również w układach kombinowanych typu „laser - plasma - fokus”. Wykorzy­stywane w tych badaniach generatory pla­zmowe były realizowane we współpracy z Instytutem Badań Jądrowych w Świerku. Układy tego rodzaju mają zastosowanie jako silne, impulsowe źródła neutronów do reaktorów hybrydowych.

Opracował również metodę wybucho­wą, za pomocą której można przekroczyć próg syntezy termojądrowej. Polega ona na inicjacji syntezy bez użycia układów laserowych, jedynie przy wykorzystaniu nowoczesnych materiałów wybuchowych. Istotna i oryginalna w tej metodzie jest miniaturyzacja ładunku eksperymentalnego, dzięki zastosowaniu odpowiedniego uprofilowania materiału wybuchowego umożli­wiającego superkompresję plazmy w wyni­ku zaprogramowanego przebiegu procesu wybuchowego. Przeprowadzone w 1977 r. eksperymenty dały wynik pozytywny, otwierając drogę nowej koncepcji realiza­cji mikrosyntezy termojądrowej.

Był autorem ponad 550 prac naukowych oraz wielu wynalazków opatentowanych w kraju i za granicą. Był czterokrotnym laureatem nagród państwowych I stopnia, otrzymał wiele odznaczeń państwowych. Cieszył się powszechnym szacunkiem i uznaniem zarówno polskiego, jak i mię­dzynarodowego środowiska naukowego. Został m.in. wyróżniony w 1977 r. tytułem doktora honoris causa przez Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M. W. Łomo­nosowa oraz przez Uniwersytet Sofijski im. K. Ochridskiego. Badania naukowe prof. Kaliskiego przyczyniły się do rozwoju tech­niki obronnej oraz znalazły szerokie zasto­sowanie w gospodarce narodowej.

Gen. dyw. prof dr hab. inż. Sylwester Kaliski zmarł 16 września 1978 r. w wy­niku ran odniesionych w wypadku samo­chodowym.

5 maja 1989 r. Zespołowi Szkół Zawodowych w Turku nadano imię generała profesora Sylwestra Kaliskiego.